Experimenten voor in de klas

Klaslokaalexperimenten

Op deze pagina staat het ondersteunend lesmateriaal voor het in 2010 verschenen boek Experimenten voor in de klas; economie voor de 2e fase in 25 klaslokaalexperimenten. Dit methode-onafhankelijke boek is geschikt voor havo en vwo. Klik hier om door het boek te bladeren.

Een voorbeeld van de uitvoering van een klaslokaalexperiment is hier te vinden. Dit klaslokaalexperiment is een van de 25 klaslokaalexperimenten uit het boek Experimenten voor in de klas; economie voor de 2e fase in 25 klaslokaalexperimenten.

Inhoud

Het boek beschrijft 25 klaslokaalexperimenten, ingedeeld in acht hoofdstukken. De hoofdstukindeling volgt het nieuwe examenprogramma economie dat is opgebouwd rond acht concepten: schaarste, ruil, markt, ruilen over de tijd, samenwerken en onderhandelen, risico en informatie, welvaart en economische groei, en goede tijden, slechte tijden. De eerste twee concepten zijn onderwerp van het eerste hoofdstuk, de overige concepten hebben allemaal een eigen hoofdstuk. Het achtste en afsluitende hoofdstuk is een examentrainer met daarin klaslokaalexperimenten die meerdere concepten omvatten. Het gehele nieuwe examenprogramma economie is zodoende afgedekt.

havo en vwo

Elk van de 25 klaslokaalexperimenten is beschreven als een op zichzelf staande les. Er hoeft geen andere tekst geraadpleegd te worden om het experiment te kunnen uitvoeren. Om de keuze van klaslokaalexperiment te vergemakkelijken heeft ieder experiment een titelblad. Naast de titel staat daar het bijbehorende concept, de leerdoelen van het experiment, de geschatte duur, de benodigdheden, en een bewerkelijkheidsindicatie. Deze indicatie loopt van niet bewerkelijk (*) tot bewerkelijk (****). De bewerkelijkheid omvat niet alleen de complexiteit van het experiment, maar ook de diepgang van de onderliggende theorie. Alle experimenten zijn geschikt voor zowel havo als vwo. Maar het ligt voor de hand om op havo de experimenten met een lagere bewerkelijkheidsindicatie uit te voeren en op vwo de meer bewerkelijke experimenten.

Beschrijving van ieder experiment

De beschrijving van een klaslokaalexperiment bestaat telkens uit dezelfde zes onderdelen:

1. Context. Ieder experiment begint met de beschrijving van een praktijksituatie die van toepassing is op het klaslokaalexperiment. Deze context kan vanalles zijn, zoals de menukeuze bij McDonalds, een discussie over straatverlichting na een avondje stappen, of de keuze om wel of niet te gaan vakkenvullen. Maar ook het openen van een internetspaarrekening, de ontwikkeling van Philips tot producent van hoogwaardige medische technologie, en de recente hyperinflatie in Zimbabwe komen langs.

2. De economieles. De economische theorie die hoort bij het experiment is telkens compact beschreven. Anders dan de context is de economieles geschreven voor de docent.

3. Toepassing. Ieder klaslokaalexperiment behandelt een economische wetmatigheid, zoals het gevangeneprobleem of de Wet van Gresham. De bedoeling van een klaslokaalexperiment wordt leerlingen beter duidelijk als er een koppeling wordt gemaakt naar de praktijk. De toepassing voorziet in deze koppeling. Het beschrijft praktijksituaties waar de economische wetmatigheid van het klaslokaalexperiment naar voren komt. De toepassing is ook geschreven voor de docent. De beknopte tekst dient als basis voor een verdere uitwijding.

4. Experimentbeschrijving. Hierin staat alle praktische informatie over het klaslokaalexperiment. Het begint met een samenvatting waarin een overzicht van het experiment wordt gegeven. Daarna worden de benodigdheden beschreven, zoals een spel kaarten of een tien-zijdige dobbelsteen. Vervolgens wordt de voorbereiding uitgelegd. Voor een klaslokaalexperiment moet bijvoorbeeld een open ruimte in de klas worden gecreëerd waar leerlingen kunnen rondlopen op zoek naar een handelspartner. Het vierde onderdeel is de uitvoering. Hierin wordt de praktische uitvoering van het experiment stap voor stap uitgelegd. Het is de gebruiksaanwijzing van het experiment. Daarna komt de beloning aan bod. Om een klaslokaalexperiment te laten slagen is het belangrijk dat er een beloning is, en dat leerlingen de beloning vantevoren kennen. Bij ieder experiment hoort een bepaalde manier van belonen. Deze wordt in detail beschreven. Ieder klaslokaalexperiment heeft ook specifieke aandachtspunten. Die worden benoemd zodat de docent niet voor verrassingen komt te staan. En er worden tips gegeven hoe om te gaan met mogelijke bijzonderheden. De experimentbeschrijving besluit met een beschrijving van de verwachte uitkomsten. De hier beschreven experimenten zijn al heel vaak uitgevoerd. Inmiddels is het daarom bekend hoe ieder experiment zal uitpakken in de praktijk. Kennis hiervan vergemakkelijkt de uitvoering van het experiment.

5. Handelsinstructies. De uitvoering van een klaslokaalexperiment begint met het klassikaal voorlezen van de handelsinstructies. Deze instructies geven precies aan wat de leerling tijdens het experiment moet doen. Het is belangrijk dat de docent de handelsinstructies exact voorleest, zonder extra bewoordingen. Leerlingen hebben deze instructies voor zich zodat ze kunnen meelezen.

6. Toetsing. Iedere experimentbeschrijving wordt afgesloten met een aantal vragen. De antwoorden zijn ook gegeven. De opgaven zijn er op gericht om de economische theorie te doorgronden en om de vertaalslag te maken van de experimentuitkomsten naar de economische praktijk. Het staat een docent natuurlijk vrij om extra opgaven te bedenken.

Bestellen

Met een assu-nummer kan het boek besteld worden via de webshop van Malmberg. Voor een bestelling zonder assu-nummer moet een bericht worden gestuurd naar de uitgever: Yvonne.Morsink@malmberg.nl.

Ondersteunend materiaal

Het ondersteunend lesmateriaal dat vanaf deze site te downloaden is, is geordend op type: handelsinstructies, keuzebladen, koppelbladen, en (excel) set-up files. Deze ordening staat in de kolom aan de linkerkant.

Gebruiksvoorwaarden

Voor het ondersteunend lesmateriaal hoeft niet te worden betaald. Er berust wel copyright op. De rechten ervan zijn voorbehouden. Zo mag het bijvoorbeeld niet worden opgeslagen in een automatisch gegevensbestand. Handelsbladen, keuzebladen en koppelbladen moeten - telkens opnieuw - worden geprint vanaf deze website; set-up (excel) files moeten geopend worden vanaf deze website.

Raadpleeg de gebruiksvoorwaarden om precies te weten wat wel en wat niet is toegestaan. Het gebruik van het ondersteunend lesmateriaal impliceert dat de gebruiker van de gebruiksvoorwaarden op de hoogte is.